Але пачнем з самага пачатку — з Мінскага аэрапорта. Маладзенькая кабета, прапаршчык памежнай службы, гартаючы твой пашпарт і ставячы там пячатку, раптам какетліва задае нетыповае пытанне:
— Цель вашей поездки?
І сама ж падказвае:
— Корпоратив?
А на пытанне “Адкуль вы ведаеце?” адказвае:
— Тут перед вами двадцать человек строителей туда же направляются! Счастливого пути!
Тбіліскі аэрапорт асабліва актыўны ўначы, і, выпадкова перасёкшыся з дзьвума сімпатычнымі турысткамі бальзакаўскага ўзросту з Варшавы, чуеш ад іх прызнанне: “Каб мы пабылі тут яшчэ два тыдні, то засталіся б назаўсёды”.
Яны падарожнічалі па Кахетыі і былі проста зачараваныя непрымушанай шчырай гасціннасцю простага кахецінскага люду, чырвоным віном і кухняю…
У залі прылётаў перакрыжаваліся Азія і Еўропа — выходзяць і ўваходзяць у залу худэнькія паджарыя малакаліберныя еўрапейцы з велізарнымі заплечнікамі, насустрач ім ганарова плывуць мо туркі, а мо мараканцы. Сярод іх — дуэт цемнаскурых ці то іракцаў, ці то саўдытаў: яна — статная, прыгожалікая, цемнавокая, ахінутая з галавы да пятаў у нейкую чорную празрыстую шалю-сукенку, такую празрыстую, што відаць татуіроўкі на целе, залатыя пярсцёнкі на руках і вымаляваныя ружовым лакам неверагодна доўгія пазурчыкі, і ён — ну так сабе, нічога асаблівага, харошы муж пры прыгожай жонцы. Усё катлуе, віруе, мяшаецца: сустракаючыя трымаюць у руках паперкі фармату А4 з прозьвішчам таго, каго яны чакаюць, прылётныя кідаюцца на шыю сваякам-тубыльцам, прыбышы мяняюць грошы у банкаўскіх канторках, таксісты рвуць кліентаў на кавалкі — стаіць крык, гвалт і шухер неверагодна высокага узроўню!
Цяжка паверыць, што на гадзінніку тры гадзіны глыбокае ночы.
Ты можаш жыць і ў “Рэдысане” у цэнтры, на правым беразе Куры, можаш — на левым, у “Копале”, можаш крыху далей, на слыннай Львоўскай вуліцы, у гатэльчыку пад назваю “Торына,” як твае сябры ці заказчыкі вырашылі.
Але усюды будзе добра. І калі на сьнеданні п’еш сапраўдны грузінскі ЧАЙ чырвонага колеру і цікавага смаку, то успамінаеш далёкае дзяцінства…
Ранак наступнага дня. Цэнтр. Плошча Свабоды, колішні Эрыванскі пляц.
Манумент Свабоды
Па цэнтры з ранку бегае (менавіта бегае, а не ходзіць) мясцовая пазітыўная вар’ятка, бесклапотлівая і абкураная. Па-мойму, яе завуць Наташа. Што ты прыездны, бачна адразу, таму яна падлятае да цябе і, заглядаючы ў вочы, пачынае ласкава прасіць па-расейску з грузінскім акцэнтам: “Слюшай, дай мне немношка дэнег, а?”
На адказ, што у цябе няма наяўных грошай, а толькі банкаўская картка, яна рэзонна заўважае: “Так чіво? Пайдзём к банкамату, снімеш!”
Праспект Шата Руставелі — самая прыгожая вуліца ў сьвеце. Кожны раз, калі я стаўлю там першы крок, я літаральна крычу ўголас ад захаплення. Я не магу нагледзецца ні на высокія велічныя старыя зялёныя дрэвы, ні на ажурныя, нібы шыдэлкам зробленыя будынкі тэатраў, опернага і драматычнага, ні на густоўныя праваслаўныя храмы.
Бачыць, гэта трэба бачыць….
Я іду павольна, наколькі можна, і кручу галавою то ўлева, то ўправа, і чым далей, тым каляровей і разнастайней робіцца праспект!
Даходжу да выдатнага помніка паэту Шата Руставелі…
Да мяне набліжаецца чарговая тбіліская Наташа і бездакорліваю ангельскаю моваю просіць грошай. Пранонс у яе сапраўды патрэсны…
Жыхары Тбілісі — людзі нязлосныя, гумарлівыя, дабрадушныя, жартуюць на кожным кроку, прычым разумеюць і адчуваюць расейскую мову лепш за самых расейцаў…
Стаю ў краме, а прадаўшчыцы няма й няма. Нарэшце нетаропка прысоўваецца кабета добра ў гадах. Пытаюся яе: “Простите, вы работаете?”
Яна какетліва ў адказ: “Ви что имеете в виду? Что я такая старая, а ещё работаю, или что магазин работает?”
І такіх сітуацыяў на кожным кроку — сотні! Калі вы трапіце ў сусьветна вядомую краму Vinomania на былой вуліцы Лесэлідзэ, то выйдзеце адтуль не толькі загружаныя віном, каньяком, ткемалі ды аджыкаю, а яшчэ добра нападпітку — гаспадары запрашаюць пакаштаваць амаль усё, што ліецца і булькае, пры гэтым суправаджаючы кожны кілішак дакладнай характарыстыкай, што гэта, дзе зроблена і чым яно слыннае: “Вот эта нэвэраятнае выно! Ано называется “Бэзымяннае”…”
Пры каталіцкім касцёле абавязкова пагаворыце з мясцовай парафіянкай, праўнучкай паўстанцаў 1863 года, па маці грузінкай, па бацьку полькай, і з расейскай перойдзеце паступова на польскую, прычым яна, парафіянка, будзе гаварыць па-польску з неверагодным прыгожым грузінскім акцэнтам.
Галоўны кухар рэстарана чэскай кухні — напалову чэх, напалову паляк, высокі і плячысты — варыянт Жыжкі і Заглобы адначасова. І мала таго што у ягоным рэстаране такія агромныя порцыі, што не з’ясі, дык ён яшчэ сам выходзіць у залу абслугоўваць гасцей і камандуе афіцыянтам па-грузінску, што куды і калі нясці.
…У парфумернай краме абавязкова будзе працаваць дзяўчына, якая калісь вучылася ў нашым Гродзенскім медуніверсітэце і захавала пра горад найлепшыя ўспаміны…
Магіла маці Сталіна
Парламент
А напрыканцы твой чарговы знаёмы распавядзе адну з самых вясёлых тбіліскіх гісторыяў. Насупраць колішняга гатэля “Інтурыст” паставілі калісь бронзавага голага мужчыну, а самае інтымнае месца прыкрылі не фігавым лістком, як Адаму ў Раі, а кляновым. Аднойчы ў гатэль засяліліся канадскія спартсмэны. Выйшаўшы з ранку з гатэля і убачыўшы свой нацыянальны сімвал на такім месцы, канадцы былі настолькі абураныя, абражаныя і зшакаваныя, што пабеглі ў рэцэпцыю і хацелі высяліцца… Але грузіны залагодзілі справу віном і хінкалі…
Самалёт вылятае ўначы, а ўвечары твой сябра Міха, вінароб і экскурсавод у адной асобе, прынясе ў падарунак дзве бутэлькі свайго віна, адна з іх, з назваю “Ціцка Цолікаурі”, “разліта спецыялна для Віктара Шалкевіча. З Грузіі ад Міха. Белае сухое. 2019”.
Вінароб і экскурсавод Міхо
Пяць літраў алкаголю ў багажы — перабор. Заплачу штраф у Мінску. Але хай так і будзе!
Вы думаеце, што ў Грузіі няма праблемаў? Няма бедных і багатых? Там усё ёсць, як і ў кожнай нармальнай краіне. Проста я туды ўжо некалькі разоў лётаў не палітычным аглядальнікам, а турыстам, і бачыў адно толькі добрае.
І таму раю усім: не глядзіце тэлебачанне, якое палохае вас крыважэрнай Грузіей, нацыялістычна настроенымі грузінамі і рэкамі крыві перад будынкам парламенту.
Сядзьце у самалёт у Мінску ці ў Варшаве — і наперад! Лепш раз убачыць…
І Грузія не адпусціць вас ад сябе ўжо ніколі.